Do Vršca, jednog od najstarijih banatskih gradova, udaljenog samo 13 kilometara od granice sa Rumunijom, došli smo lako i brzo, i još brže se "zaljubili" u njega
Vršac je grad u jugoistočnom delu Vojvodine sa 34.000 stanovnika na samo 10 kvadratnih kilometara, ali je za njegov obilazak, odnosno upoznavanje sa kulturno- istorijskim spomenicima, prelepim starim zdanjima, ali i sa novom, modernom arhitekturom, potrebno nekoliko dana.
Mapa lokacije VršcaMi nismo imali toliko vremena na raspolaganju, ali smo videli gotovo sve što je značajno u ovom mirnom gradu u podnožju Vršačkog brda zahvaljujući Miloradu Pavkoviću, stanovniku i zaljubljeniku u ovaj grad, koji nam je (ne preterujemo) bolje i od profesionalnog vodiča otkrio sve tajne i lepote Vršca.
Gradska kuća Muzej, pravo čudo
Šetnju smo simbolično otpočeli od Gradske kuće, magistrata iz 1807. godine, jer su na ovom zdanju, današnjoj Opštini, skulpture koje predstavljaju vile zaštitnice grada i svetog Teodora Vršačkog, uz čiji "blagoslov" smo krenuli dalje.
Odmah nam se pred očima ukazao prelep trg gde se svake godine održavaju tradicionalni festivali folklora i grožđa. Oko njega su "kolo" napravile stare, umivene zgrade sa čuvenim kibic-fensterima, zaostale iz vremena kad je ovde vladala Austrougrska, ali i moderni kafići u kojima mladi bezbrižno čavrljaju zaštićeni pešačkom zonom i oslobođeni automobila. Tu je, u samom centru, i rodna kuća najvećeg srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Ali to nije sve…
Šetnju smo simbolično otpočeli od Gradske kuće, magistrata iz 1807. godine, jer su na ovom zdanju, današnjoj Opštini, skulpture koje predstavljaju vile zaštitnice grada i svetog Teodora Vršačkog, uz čiji "blagoslov" smo krenuli dalje.
Odmah nam se pred očima ukazao prelep trg gde se svake godine održavaju tradicionalni festivali folklora i grožđa. Oko njega su "kolo" napravile stare, umivene zgrade sa čuvenim kibic-fensterima, zaostale iz vremena kad je ovde vladala Austrougrska, ali i moderni kafići u kojima mladi bezbrižno čavrljaju zaštićeni pešačkom zonom i oslobođeni automobila. Tu je, u samom centru, i rodna kuća najvećeg srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Ali to nije sve…
Stara apoteka Zato nije ni čudo što sam gotovo sat vremena čekala fotoreportera Milana Jankovića, koji je "skoknuo samo iza ćoška" i, zanesen arhitekturom, fasadama, ornamentikom, izgubio se u vremenu i prostoru, zaboravivši da ga čekamo na suncu koje je nemilosrdno peklo. Odvukle su ga, kaže, spomen-kuća u kojoj je boravio Karađorđe Petrović, pa apoteka iz 1783. godine simboličnog naziva "Kod spasitelja" u kojoj je muzej čuvenog srpskog slikara Vrščani nina Paje Jovanovića, pa rumunska pravoslavna crkva, a Gradski muzej, tvrdio je, čudo i spolja, a kamoli iznutra. A naš domaćin Miša nas je požurivao dalje, jer je imao još mnogo šta da nam pokaže, a da bi čovek video preko 300.000 eksponata, potrebno je vreme. Kad smo shvatili da nema šansi ni da privirimo, razočarani smo slegli ramenima.
Sterijina kuća Šeriblova bašta
Ipak, blaga seta nas je brzo prošla kad se pred nama ukazala stara gradska biblioteka koja već 200 godina čuva tradiciju izdavaštva kroz 200.000 naslova, pa pozorište "Sterija" iz 1865. godine i velelepni gradski park, nekadašnja Šeriblova bašta. Bašta? Na četiri hektara! Možda su to bile bašte za tadašnje pojmove i pojmove Francuza Šeribla koji ju je još 1875. darivao gradu.
Hvala mu, jer i mi smo uživali u hladu 1.100 stabala koja su nas, bolje nego bilo kakav klima-uređaj, zaštitila tog sparnog avgustovskog dana. Držeći se njih, stigli smo i do poslastičarnice koja nikako ne narušava ovu lepotu, a koju je 1870. godine sagradio Nemac Karlo Hofman, takođe stanovnik Vršca.
Ipak, blaga seta nas je brzo prošla kad se pred nama ukazala stara gradska biblioteka koja već 200 godina čuva tradiciju izdavaštva kroz 200.000 naslova, pa pozorište "Sterija" iz 1865. godine i velelepni gradski park, nekadašnja Šeriblova bašta. Bašta? Na četiri hektara! Možda su to bile bašte za tadašnje pojmove i pojmove Francuza Šeribla koji ju je još 1875. darivao gradu.
Hvala mu, jer i mi smo uživali u hladu 1.100 stabala koja su nas, bolje nego bilo kakav klima-uređaj, zaštitila tog sparnog avgustovskog dana. Držeći se njih, stigli smo i do poslastičarnice koja nikako ne narušava ovu lepotu, a koju je 1870. godine sagradio Nemac Karlo Hofman, takođe stanovnik Vršca.
Slatka kuća A na kraju parka, naišli smo na stepenice koje vode do gradskog stadiona u obliku potkovice iz 1950. godine, odakle "puca" pogled na Vršačke planine i kulu, simbol grada, koja predstavlja ostatke srednjevekovnog utvrđenja iz XV veka podignutog na 399 metara nadmorske visine, pa skulpturu svetog Teodora Vršačkog koji je pomagao narodu da istraje u borbi protiv Turaka, zbog čega je i stradao, i najstariju građevinu u gradu – Kapelu svetog krsta iz 1720. godine.
Kula je simbol grada Nešto kasnije, radoznalost nas je i odvela tamo da sve to izbliza vidimo. Sa poslednjim dahom smo se uspeli do kule i kapele. Uf, ko reče da je Vojvodina beskrajna ravnica? Ovo iskustvo me je nateralo da poverujem da je Vršac 1439. godine dobio ime od staroslovenske reči verh – vrh. Ipak, vredelo je popeti se gore. Nema tog umora koji neće izbrisati pogled sa Vršačke planine, najstarije u Panonskoj niziji, čiji se najviši vrh, Gudurički, nalazi na 641. metru. Kao i pogled "vredan milion dolara" na sportski hram Milenijum kojeg se ni bogatije zemlje ne bi stidele. Stidele? Mogu samo da sanjaju, kao i luksuzni hotel "Vila Breg".
Ikonopisci od zanata
Ikonopisci od zanata
Hotel "Vila Breg"A zašto se ovaj hotel sa pet zvezdica tako zove, ubrzo smo saznali. Ovog puta pametnije i zahvaljujući kolima. Ništa lakše nego doći do njega. A unutra nesvakidašnji luksuz za naše uslove: unutrašnji i otvoreni bazen, đakuzi, saune, prelepo i moderno uređene sobe i enterijer, restorani, stakleni zidovi kroz koje vidite Vršac kao na dlanu, posebno aerodrom gde mladi piloti neumorno vežbaju da lete. Kupanje u bazenu je poseban doživljaj, kao da ste na oblaku jer se nalazi na ivici brda, a namerno ograđen staklom kako vas ništa ne bi ometalo da uživate u panorami, čak i kad plivate.
Katedrala sagrađena 1729. godine Odatle se vidi i novo naselje, zovu ga Hemograd, koje čine prelepe kuće u nizu i ništa manje lepi stanovi.
I ko zna koliko bismo tu ostali da naš fotoreporter nije žurio da slika katedralu Svetog Gerharda iz 1728. godine, koja je neobično privlačila njegovo oko. Sjurili smo se nizbrdo do nje i bili fascinirani vitražima, orguljama koje su među najvećima u Evropi, i zbirkom crkvenih zastava koje se ljubomorno čuvaju.
I ko zna koliko bismo tu ostali da naš fotoreporter nije žurio da slika katedralu Svetog Gerharda iz 1728. godine, koja je neobično privlačila njegovo oko. Sjurili smo se nizbrdo do nje i bili fascinirani vitražima, orguljama koje su među najvećima u Evropi, i zbirkom crkvenih zastava koje se ljubomorno čuvaju.
Vladičanski dvor Kako su stanovnici Vršca uglavnom pravoslavci, pripadnici srpske ili rumunske crkve, ali ima i rimokatolika i protestanata, svako ima svoje bogomolje.
Tako smo najpre malom ulicom velikog srpskog pesnika, Vrščanina Vaska Pope, zatim Dvorskom, stigli i do Vladičanskog dvora, sedišta Banatske eparhije, koji u svojim velelepnim odajama od 1759. čuva deo srpskog pravoslavnog blaga i portrete vršačkih vladika. Jednog od njih, Teodora Nestorovića, crkva je proglasila svetim. Preko puta je Saborna crkva iz 1785. godine posvećena svetom Nikolaju, oslikana freskama koje su radili najpoznatiji ikonopisci.
Tako smo najpre malom ulicom velikog srpskog pesnika, Vrščanina Vaska Pope, zatim Dvorskom, stigli i do Vladičanskog dvora, sedišta Banatske eparhije, koji u svojim velelepnim odajama od 1759. čuva deo srpskog pravoslavnog blaga i portrete vršačkih vladika. Jednog od njih, Teodora Nestorovića, crkva je proglasila svetim. Preko puta je Saborna crkva iz 1785. godine posvećena svetom Nikolaju, oslikana freskama koje su radili najpoznatiji ikonopisci.
Saborna crkva iz 1785. posvećena svetom Nikolaju Nepregledni vinogradi
Od toliko informacija i šetnje prilično smo ožedneli.
– Dobro, Mišo, gde je to čuveno vršačko vino?
– Svuda dokle vas noge nose i pogled dopire – gotovo uvređeno je odgovorio naš domaćin. To je onaj gospodin sa početka priče koji na najbolji način predstavlja svoj grad time što ga voli i poznaje i to dokazuje rečima:
– Vinogradarstvo je u našim krajevima počelo da se razvija još u III veku p.n.e. Peščane dine Vršačkih planina su bile idealno mesto za vinovu lozu, a stanovnici ovog kraja su od Rimljana učili vinogradski posao. Tako je u srednjem veku Vršac imao razvijeno vinogradarstvo, o čemu nam govori izveštaj iz 1494. godine u kojem se kaže da je ugarski kralj Ladislav platio 10 zlatnih dukata za bure vršačkog vina. Neko vreme je naš grad bio i najveći proizvođač vina na svetu, koji je na berzama dirigovao cenu vina – hvali se Miša, ali ne bez osnova i činjenica.
Od toliko informacija i šetnje prilično smo ožedneli.
– Dobro, Mišo, gde je to čuveno vršačko vino?
– Svuda dokle vas noge nose i pogled dopire – gotovo uvređeno je odgovorio naš domaćin. To je onaj gospodin sa početka priče koji na najbolji način predstavlja svoj grad time što ga voli i poznaje i to dokazuje rečima:
– Vinogradarstvo je u našim krajevima počelo da se razvija još u III veku p.n.e. Peščane dine Vršačkih planina su bile idealno mesto za vinovu lozu, a stanovnici ovog kraja su od Rimljana učili vinogradski posao. Tako je u srednjem veku Vršac imao razvijeno vinogradarstvo, o čemu nam govori izveštaj iz 1494. godine u kojem se kaže da je ugarski kralj Ladislav platio 10 zlatnih dukata za bure vršačkog vina. Neko vreme je naš grad bio i najveći proizvođač vina na svetu, koji je na berzama dirigovao cenu vina – hvali se Miša, ali ne bez osnova i činjenica.
Vršački vinogradi A one kažu: zahvaljujući tadašnjoj austrijskoj vladarki Mariji Tereziji (1740–1780) isušene su močvare i tako stvorena ogromna prostranstva plodnog zemljišta, koja su omogućila ubrzan razvoj vinogradarstva. Ono se toliko razvilo da je 1785. godine vršačko vinogorje bilo najveće na svetu. Po podacima, ti vinogradi su se prostirali na 10.000 hektara, uzgajalo se 257 sorti vinove loze i spravljalo 120 vrsta kvalitetnih vina. U Vršcu su 1869. godine bila 1.073 vinska podruma, a jedan od njih, "Helvecija", koji postoji i danas, izgradio je Bernard Štaub, švajcarski trgovac vina, još 1880. godine. Kasnije su ih gradili i "Vršački vinogradi", koji i danas, kažu, imaju jedan od tri najveća podruma u Evropi.
Iznad, čini se, nepreglednih vinograda, te Bahusove oaze, uzdižu se takođe prostrane Vršačke planine na 7.500 hektara, koje imaju 14 vrhova od kojih je Gudurički vrh najviši u Vojvodini.
Iznad, čini se, nepreglednih vinograda, te Bahusove oaze, uzdižu se takođe prostrane Vršačke planine na 7.500 hektara, koje imaju 14 vrhova od kojih je Gudurički vrh najviši u Vojvodini.
Panorama grada i Vršačke planine Tu su utočište pronašle 123 ptičje vrste, a među njima orao kliktavac i zmijar, uralska sova, gorska pliska… Kažu da u tim starim listopadnim šumama borave i vukovi, divlje svinje, srne, kune i jazavci. To smo poverovali na reč. Nismo proveravali.
Jedino smo se uverili da u Vršcu svi pripadnici čak 22 etničke grupe žive mirno i u slozi. Valjda im u tome pomaže pitoma priroda, ravnica, blaga klima i vetrovi koji neprestano i lagano duvaju, pokoja čaša dobrog domaćeg vina, a najviše miroljubiva, gostoprimljiva lalinska narav. U sve ovo možete da se uverite i sami, već od sutra, kad počinje čuveni "Grožđevbal".
Jedino smo se uverili da u Vršcu svi pripadnici čak 22 etničke grupe žive mirno i u slozi. Valjda im u tome pomaže pitoma priroda, ravnica, blaga klima i vetrovi koji neprestano i lagano duvaju, pokoja čaša dobrog domaćeg vina, a najviše miroljubiva, gostoprimljiva lalinska narav. U sve ovo možete da se uverite i sami, već od sutra, kad počinje čuveni "Grožđevbal".
Nada Torlak
Politika MAGAZIN 520 – 16.09.2007.
Politika MAGAZIN 520 – 16.09.2007.
Нема коментара:
Постави коментар