HAVAJI

OSVETOLJUBIVA BOGINJA VATRE

Havaji su ostrva vulkanskog porekla od kojih su neki i dalje aktivni zbog čega su stanovnici pojedinih naselja primorani da se često sele. Međutim, njegova klima, bajkoviti predeli i gostoljubivi stanovnici imaju privlačnu moć kojoj je teško odoleti

Havaji su 1959. godine ušli u sastav Sjedinjenih Američkih Država i tako postali njena pedeseta država a Big Island, odnosno Veliko ostrvo, najveće od ukupno osam koliko čini havajski arhipelag, postalo najjužnija tačka Sjedinjenih Država.

Mapa Velikog ostrva Havajskog arhipelaga

Glavni grad ostrva je Hilo, nekadašnje farmersko i ribarsko naselje, a danas važan univerzitetski i poslovni centar. Drugi po veličini je Kona, grad poznat po proizvodnji kona kafe. Veliko ostrvo je veće od svih ostalih sedam zajedno, ali s obzirom na morfologiju tla, pretežno vulkansko kamenje i stene i tropske šume, nije naročito naseljeno – ima svega oko 160.000 stanovnika.

Ona koja oblikuje

Na ostrvu se nekada nalazio dom kralja Kamehameha Velikog koji je do 1795. godine ujedinio arhipelag a svom kraljevstvu dao ime po ostrvu sa kojeg je poticao – Havaji.

Veliko ostrvo, vulkan Kilauea – najaktivniji na planeti

Kao i sva ostala havajska ostrva i Veliko je vulkanskog porekla. Štaviše, na njemu se nalazi pet vulkana: Kohala (najstariji i ugašen vulkan), Mauna Kea (najviši vulkan na svetu, trenutno uspavan), Hualalai (koji takođe miruje), Mauna Loa (najveći aktivni vulkan na svetu) i Kilauea (najaktivniji na planeti) koji je deo Vulkanskog nacionalnog parka Havaja.

Na jugoistočnoj obali ostrva nalazi se mesto sa kojeg može da se posmatra lava koja izvire iz stena i odlazi u okean gde se, užarena hladi. Zanimljivo je da ovaj neverovatan prizor može da se gleda sa samo nekoliko metara udaljenosti. Međutim, da bi se došlo do njega, čovek mora da bude "naoružan" adekvatnom opremom: patikama, velikom količinom vode i entuzijazma, ali je zato svaki napor koji se uloži u ovu avanturu vredan truda jer se postaje neposredan svedok pulsiranja planete.

Veliko ostrvo, tok lave u okean

Za havajske vulkane vezana je zanimljiva legenda. Ona govori o boginji vatre Pele, čije ime u prevodu znači "ona koja oblikuje svetu zemlju", i za koju Havajci veruju da je zaslužna za nastanak ostrva. Pored mnogobrojnih legendi vezanih za ovu boginju, najpopularnija je ona koja kaže da Pele kažnjava sve one koji uznemiravaju njen dom ili ukradu nešto iz njega. Tu priču potkrepljuje veliki broj pošiljki koje sa raznih strana sveta stižu svake godine u ovdašnji nacionalni park, a sadrže kamenje što su ga turisti poneli sa ostrva kao suvenire. Pored kamenja, pošiljke obično sadrže i pisma u kojima "grešnici" kažu da ih, otkad su sa Havaja poneli po koji kamenčić, prati nesreća i zato ih vraćaju nadajući se da će im boginja vatre oprostiti.

Šetnja među oblacima

Malo je poznato da se na Havajima, tačnije baš na Velikom ostrvu nalazi najviša planina na svetu. Merena od osnove na dnu okeana, do najviše tačke visoka je 10.203 metra. Mauna Kea, kako se taj vrh zove, viši je i od Mont Everesta. Njegova visina, merena od nivoa mora, je 4.205 metara.

Sem što je gotovo uvek prekriven snegom, on je i mesto sa najboljim uslovima za posmatranje zvezda i planeta na svetu. Zato se na Mauna Kei nalazi jedan od najvećih infracrvenih teleskopa na svetu. U ovdašnju opservatoriju dolaze naučnici iz raznih delova sveta da posmatraju zvezde i planete.

Subaru teleskop u opservatoriji na Mauna Kei

Kad se krene putem na Mauna Kei, na oko 3.000 metara se stiže do odmorišta, gde se posetioci prilagođavaju na proređen vazduh. Uz predah i gotovo neizbežnu kafu, obično se pogleda i dokumentarni film o nastanku Mauna Kee. Posle odmora, penjanje se nastavlja, obavezno u toploj odeći jer je na vrhu temperatura ispod nule. A kad se čovek već nađe na njemu, ima utisak kao da šeta među oblacima.

Veliko ostrvo, planina Mauna Kea

Veliko ostrvo, kao i celi Havaji uostalom, etnički je najizmešaniji deo Sjedinjenih Država. Osim Havajaca najviše je belaca i Azijata. Nešto manji broj je afričkog ili hispano porekla.

Veliko ostrvo, plaža sa zelenim peskom

Zanimljivo je da na Velikom ostrvu nema visokih zgrada. Ljudi pretežno žive u prizemnimkućama.

Havajci su ranije bili poznati po gajenju šećerne trske, danas se najviše gaji kafa i makadam orasi. Dobro se živi i od stočarstva, tačnije, uzgoja krava.

Hilo, glavni grad Velikog ostrva

Tridesetak kilometara od Velikog ostrva, nalazi se aktivni vulkan Loihi. Naučnici predviđaju da će, zbog čestih erupcija, njegova visina dostići površinu mora i spojiti se sa vulkanom Kilaeua za nekoliko desetina hiljada godina. Živa vulkanska aktivnost je uzrok veoma čestim zemljotresima u havajskom arhipelagu. Poslednji se dogodio u oktobru 2006. godine.

Marina Kolarić
Politika MAGAZIN 495 – 25.03.2007.