05 јул 2009

JAMAJKA

RAJ NA ZEMLJI

Iako mala, Jamajka je planetarno poznata po prelepim plažama, kafi, piću, dobrom provodu i, naravno, rege ritmu…

Ovo je ostrvo sa šest pla­ninskih venaca, 120 reka, nekoliko vodopada, bujne vegetacije, oko 120 km dugih peščanih plaža i sa nezaborav­nim zalascima sunca.

Njena površina iznosi 10.990 km2. Glavni grad Jamajke je Kingston, sa oko 650.000 stanovnika, koji je i glavna luka u državi. Prvi stanovnici Jamajke bili su Indijanci Aravak koji su ovoj zemlji dali ime Ksajmaka, što u prevodu znači zemlja šuma i izvora. Nakon dolaska Kri­stofera Kolumba, Španija zauzima ostrvo i daje joj ime Santijago. Tada počinje istrebtjivanje Aravaka.

Mapa i lokacija Jamajke

Umirali su od bo­lesti, posledica ropstva i stalnih rato­va. Danas su Aravak Indiosi prikazani na grbu ove karipske države, a na njemu je i simboličan moto Od mnogih, jedan narod. Španija 1517. godine dovodi prve afričke robove. Britanske snage, pre­dvođene admiralom Vilijamom Penom, dolaze na ostrvo 1655. godine. Tokom 1657. i 1658. godine vodile su se velike bitke između Španaca i Britanaca, nakon čega Španci odlaze sa ostrva. Potpuna britanska kolonizacija počinje 1661. go­dine, a u zvaničan posed Jamajka dolazi 1670. godine. Ostrvo tada postaje glavna piratska baza, posebno luka Rojal.

Za prvobitni glavni grad izabran je Spe­niš taun, a kasnije se prestonica seli u Kingston. Prodaja šećera i robova učinila je Jamajku jednom od najbo­gatijih teritorija tokom 150 godina. Oslanjanje na robove dovelo je do toga da početkom XIX veka većinski deo stanovništva čine crnci. Kako su bili izuzetno brojni, robovi su počeli stalno da se bune. Nakon serije ustana­ka, ropstvo je zvanično ukinuto 1834. go­dine.

Raj na zemlji, plaža Negril

Jamajkanaca danas ima oko dva i po miliona na ostrvu, a još oko dva miliona ih je emigri­ralo, uglavnom u Ameriku i Veliku Britaniju u potrazi za boljim životom.

Lagani opijati

Osim turizma, najveći do­prinos nacionalnom dohotku daju izvoz boksita i poljopri­vreda. Jamajku poseti više od milion turista godišnje, od kojih oko 700.000 poseti letovališta Montego Bej ili Očo Rios krstareći Karibima na luksuznim brodovima. Ja­majka je poznati proizvođač kafe, šeće­ra, začina, papaje i tropske biljke jam. Jamajka je poznata i po nelegalnom izvozu marihuane, od čega je prihod '70- tih i '80-tih godina XX veka prevazišao prihode od boksita i turizma.

Marihuana

Marihuana je na Jamajku doneta iz In­dije sredinom XIX veka, i brzo se raširila među radnicima. Danas oko 20-40 odsto Jamajkanaca puši marihuanu. Mnogi je ne smatraju drogom, već lekovi­tom i religioznom biljkom. Za siromašne farmere gajenje marihuane je siguran način zarade, a udaljena i malo poseće­na unutrašnjost ostrva sa plodnom crvenom ze­mljom pruža idealne uslove za to, kao i blizina SAD, njihovog glavnog tržišta. Mnogi, danas ugledni, poslovni ljudi Jamajke počeli su biznis tako što su se bavili prodajom droge.

Rastafarijanizam

Ropstvo je definitivno ostavilo utica­ja na nacionalnu svest (ukinuto je 1834. godine), a rastafarijanizam izražava soci­jalno nezadovoljstvo moderne Jamajke.

Jamajkanci skromno žive i zato ima dosta socijalnih problema, naročito u glavnom gradu. Oko trećine porodica živi na ivici egzistencije, a i stopa nezaposlenosti je velika. Inače, za Raste je karakteristično da se ne češljaju, ne šišaju kosu ni bradu, i da ubacuju englesko I (aj) ispred reči. Rastafarijanaca ima oko 100.000 na ostrvu, oni smatraju korišćenje marihua­ne svetim i dodatkom za meditaciju. Svi sledbenici rastafarijanizma smatraju da je Afrika duhovni dom crne rase kojoj se oni sudbinski moraju vratiti.

Bob Marli protiv nepravde

Muzički žanrovi kao što su ska, rege, rokstedi, dab i, u nešto novijem vremenu, denshol, raga i raga džangl su svi nastali na Jamajci. Rege muzika je najpoznatija odlika kulture Jamajke, i to zahvaljujući legendarnom muzičaru Bobu Marliju i grupi Vejlers. Buffalo Soldier, One Love, No Woman, No Cry, Three Little Birds samo su neke pesme iz njegovog bogatog stvaralaštva.

Marlijevi stihovi daju uvid u usmenu tradiciju narodnih priča i vero­vanja Jamajke, koja uče generacije vre­dnostima i moralu. Bob Marli je bio borac protiv rasizma i nepravde. U glavnom gra­du Kingstonu postoji muzej sa njegovim imenom gde se mogu videti i stvari koje su mu pripadale. Muzika je svuda. Od plaža do diskoteka u radničkim naseljima čuju se rege, kalipso i soka. Noćni život počinje tek posle ponoći i traje do jutra. Dva velika muzička festivala koja se održiavaju na Jamajci privlače ljubitelje rege muzike iz celog sveta.

Klopa, piće i kafa

Jamajka je poznata i po odličnoj ku­hinji, a naročito fantastičnoj kafi. Blue Mountain kafa se gaji u planinskom delu ostrva gde je i najviši vrh Blu Mauntin Pik (2.250 m).

Kafa Blue Mountain

U XVIII veku kafu je na Jamajku doneo tadašnji guverner i od tada je proizvodnja kafe na ostrvu doži­vela mnoge uspone i padove. Od 1800. do 1840. godine Jamajka je bila najve­ći proizvođač kafe na svetu. Ono što čini ovu kafu vrhunskom, upravo je lokacija. Biljke kafe treba obilno navodnjavati, a tokom rasta u jednom periodu im je po­trebna i malo hladnija klima. To im upra­vo klima i nadmorska visina u ovom delu ostrva omogućavaju.

U Kingstonu se održava festival kafe za ljubitelje ovog na­pitka i proizvoda od kafe. Osim piva, lo­kalno piće je i rum. Na Jamajci su snima­ne mnoge reklame za "Bakardi", top-mo­del Naomi Kembel ima ovde kuću, čuveni pevač Hari Betafonte je rođen na Jamaj­ci, a Ijan Fleming je napisao svoje roma­ne o Džemsu Bondu u kući Golden Eye, na plaži koja je danas turistička atrakci­ja i koja se zove Džems Bond. Hrana na Jamajci je izuzetna, a ima i restorana za svačiji džep.

Piletina džerk (jerk)

Od specijaliteta se preporučuju eki, voće koje kad se skuva podse­ća na kajganu, kao i džerk (jerk) piletinu. Džerk je termin koji opisuje proces spremanja mesa u marina­di od ljutih papričica, cimeta, soja sosa i još nekih začina i onda pečenog na ro­štilju na otvorenom sa pimento drvetom koje mesu daje jedinstven ukus. U kuva­nju koriste dosta začina, voća i povrća.

Političko uređenje

Danas je Jamajka ustavna parlamen­tarna demokratija. Na njenom čelu nal[azi se kraljica Elizabeta II. Predsednik vlade je Brus Golding koji je na to mesto došao 2007. godine. Nezavisnost od Uje­dinjenog Kratjevstva je stekta 6. avgusta 1962. godine. Podeljena je na 14 admini­strativnih celina. Pravni sistem baziran je na engleskom pravu. Punoletnost se stiče sa navršenih 18 godina. Što se etničke podeljenosti tiče, najveći broj stanovni­ka čine crnci, 75 odsto. Zvanični jezik je engleski. Najveći broj stanovnika pripada anglikanskoj crkvi. Nacionalni praznik je Dan nezavisnosti.
Suzana Obradović
Stil magazin 99 – 17.11.2008.

Нема коментара:

Постави коментар