DAMASK

DRAGULJ SA ISTOKA

U Damasku su ljudi živeli još pre pet hiljada godina pre nove ere zbog čega on spada u najduže nastanjen grad na svetu. U njemu se susreću široki bulevari i uski sokaci, mistični orijentalni bazari i moderne radnje, antički i islamski spomenici koji nemo svedoče o izuzetnoj istoriji

Na hijeroglifskim tablicama pronađenim u Egiptu Damask se prvi put pominje kao grad Dimaška, koji su osvajači zaposeli u XV veku p.n.e. Damask je danas sirijska prestonica koja se proširivala ka periferiji da bi primila tri i po miliona žitelja, koliko ih danas ima. Pravi istorijski istorijski biser predstavlja staro gradsko jezgro koje je opasano rimskim zidinama na kojima je sačuvano sedam kapija.

Mapa lokacije Damaska

Najveća turistička atrakcija je Prava ulica koja datira još od osnivanja grada i koja je kroz sve vekove zadržala isti pravac.

Prava ulica

Stari deo grada ispresecan je uličicama sa prodavnicama u kojima se prodaje sve i svašta – od svile, preko sandala i cipela od kamilje kože, raznobojnih tepiha, stolnjaka, prekrivača, tradicionalno rezbarenih stočića, pa sve do ekstrakata najrazličitijih mirisa. Glavna pijaca Suk al Hamadija natkrivena je pa se, osim žamora trgovaca i kupaca, uskim prolazima širi i opojan miris "šanela 5" i "bugarske ruže", koje Sirijci posebno vole.

Brojni osvajači

Damask, panorama grada

Oko Damska su se vodile mnoge bitke počevši od izraelskog cara Davida, Asiraca, Nabukodonosora u VI veku p.n.e., preko Persijanaca pa sve do Aleksandra Makedonskog koji je ovaj grad osvojio 333. godine p.n.e. Grci su ovim prostorom vladali sve do 85. godine p.n.e. kada su ih odatle oterali Nabatejci. Njih su pak pobedili Rimljani tako da je Sirija postala rimska provincija. Damask je u antičko doba bio veoma važan grad i vojna baza armija koje su se borile protiv Persijanaca.

Hadrijan je u II veku nove ere Damask proglasio za metropolis. Grad su kasnije osvajali i Turci Seldžuci, sredinom XII veka bezuspešno su pokušavali da ga zauzmu krstaši, da bi 1154. godine pao u ruke Nuredina, generala turskog porekla. U Damsku su se na vlasti smenjivali i Mongoli, egipatski Turci Mameluci, čak četiri veka ovim prostorom vladali su Otomani, tokom Prvog svetskog rata tu je bila stacionirana nemačka vojska da bi od 1919. pa sve do 1945. vlast uspostavili Francuzi. Damask je 1946. godine postao glavni grad nezavisne države Sirije.

Džamija sa glavom Jovana Krstitelja

Džamija Omajad

Tragovi antike i ranog hrišćanstva vidljivi su na mnogim mestima. Na kraju bazara u starom gradu uočljivi su rimski stubovi i mali trg na kome je glavni ulaz u džamiju Omajad, jednu od najvećih znamenitosti ovog grada. Na tom mestu je najpre bio hram Jupitera koji je sa prodorom hrišćanstva pretvoren u crkvu Jovana Krstitelja jer se u njenom molitvenom holu nalaze mošti ovog sveca.

Sa dolaskom islama, Damask je postao važan centar Omajadskog kalifata, ali muslimani su nastavili da se klanjaju svetom Jovanu Krstitelju jer veruju da se "baraka", tj. moć svetaca zadržava i posle njihove smrti. U džamiji je sačuvano nekoliko veličanstvenih mozaika iz antičkog doba dok na spoljašnjim fasadama dominiraju tri minareta nastala u različitim periodima.

Zanimljivo je da hrišćanstvo u Siriji nije podeljeno, već njihove crkve imaju i freske i katoličke kipove Marije Magdalene i svetog Franje Asiškog. U ovom gradu hrišćani se pridržavaju starog kalendara i krste se sa tri prsta zdesna nalevo.

Saladinov mauzolej

Saladinov mauzolej

U vrtu na severnoj strani džamije Omajad podignuta je grobnica Saladina, vođe koji je ujedinio muslimane i poveo ih u sveti rat i osvajanje Jerusalima. Upamćen je po tome što svojim vojnicima nije dozvoljavao da ubijaju civile niti da pljačkaju ili oštete ovaj sveti grad.

Prema jednom predanju, Saladin je za vreme krstaških ratova svom neprijatelju Ričardu Lavljem Srcu lično poslao zaleđenu vodu i voće jer je ovaj imao groznicu. Ostala je istorijska nedoumica da li je to bio pozitivan gest prema onome ko je u nevolji ili lukav plan da bi se izvideo Ričardov kamp. Sve u svemu, u septembru 1192. godine dvojica vojskovođa su potpisali primirje i od tada su hodočasnici sa zapada ponovo mogli da posećuju Jerusalim.

Nacionalni muzej

Nacionalni muzej

Brojni eksponati izloženi u Nacionalnom muzeju svedoče o prebogatoj istoriji grada Damaska. Tu se mogu videti rukopisi napisani prvim poznatim pismom koji datiraju još iz XIV veka p. n.e. Izuzetnu istorijsku i umetničku vrednost ima statua nastala pre 4.000 godina, kao i mermerna statua iz Palmire. O burnim istorijskim vremenima, ali i toku nauke svedoče bogate kolekcije oružja i starih hirurških instrumenata.

Život pun kontrasta

Taksisti u svojim žutim vozilima

Sirijci važe za veoma predusretljive domaćine pa nije retkost da prepešače i po nekoliko kilometara ne bi li turistu odveli do željenog odredišta. Mnogi od njih su nekada studirali u Beogradu tako da je moguće da sretnete nekog ko govori srpski. Taksisti rado voze "jugo floridu" tako da se na ulicama Damaska često moće videti ovaj auto.

Tradicionalnije Sirijke obučene su od glave do pete, sa licima zaklonjenim feredžom, ali se mogu videti i one koje nose farmerke mada je na glavi obavezna marama kojom se, iz religioznih razloga, zaklanja kosa. U starom gradu se još očuvao običaj ispijanja tradicionalne sirijske kafe mada sami Sirijci vole i sok od duda koji nude ulični prodavci.

U Damasku se sve razmirice završavaju dogovorom jer je psovanje najstrože zabranjeno. Ako se nekom omakne psovka na račun majke ili sestre, uvređeni će pucati bez razmišljanja, a sud će ovo tretirati kao ubistvo iz nehata. Stroga pravila ponašanja nalažu da Sirijac u autobusu nikad ne sedne pored tuđe žene, osim ako je reč o neudatoj strankinji. U porodicama, sestre se uvek povinuju volji braće čak i onda kada su oni mlađi, a nezamislivo je da žena pred ocem ili rođacima zapali cigaretu.

Zorica J. Marković
Stil magazin 56 – 21.01.2008.